Σε μια ομάδα παιδιά διαφόρων ηλικιών, παίζουν με Lego®. Δεν πρόκειται όμως για τυχαίο παιχνίδι αλλά για μια προσεκτικά δομημένη προσπάθεια κατασκευής διαφόρων μοντέλων.

Ένα από τα παιδιά, μελετά προσεκτικά τις οδηγίες και καθοδηγεί τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας. «Χρειάζεσαι 4 άσπρα κομμάτια με 4 κουμπιά το καθένα και 2 κόκκινα διάφανα κομμάτια με 1 κουμπί το καθένα», λέει ο αρχιτέκτονας της ομάδας. «Ε, δεν μπορείς να κοιτάς τις οδηγίες», πρόσθεσε στον προμηθευτή. Αυτό σίγουρα δεν είναι απλό παιχνίδι. Είναι θεραπεία με Lego® στην πράξη.

Το κάθε παιδί έχει ένα ρόλο: αρχιτέκτονας, προμηθευτής και χτίστης. Ο αρχιτέκτονας, δίνει οδηγίες, οι οποίες παρουσιάζονται προφορικά και οι άλλοι δεν μπορούν να δουν. Ο προμηθευτής, παίρνει τα κομμάτια και ο χτίστης συναρμολογεί τα κομμάτια. Ο αρχιτέκτονας λέει στον προμηθευτή ποια κομμάτια να δώσει στο χτίστη και περιγράφει στον χτίστη πώς να βάλει τα κομμάτια, χωρίς να του δείχνει τις οδηγίες.Η θεραπεία με βάση τα Lego® (Lego®-based therapy) δημιουργήθηκε αρχικά από τον Dr Daniel Legoff , έναν παιδιατρικό νευροψυχολόγο, στις ΗΠΑ περίπου στα 1999. Ανακάλυψε την παρέμβαση κατά λάθος, όταν 2 οχτάχρονα παιδιά, που παρακολουθούσε θεραπευτικά, τα οποία είχαν σύνδρομο Asperger και δυσκολεύοντας στις κοινωνικές τους συναναστροφές, άρχισαν να παίζουν με ενθουσιασμό και να μιλούν μεταξύ τους στην αίθουσα αναμονής. Αυτό εξέπληξε τον Legoff, αφού τα αγόρια δεν είχαν δείξει ενδιαφέρον για τον άλλο παλαιότερα, ούτε για άλλα άτομα. Αλλά, όλως τυχαίως, εκείνη την ημέρα και τα δύο αγόρια είχαν φέρει Lego®  μαζί τους στη συνεδρία και καθώς ο ένας ερχόταν και ο άλλος αποχωρούσε, μοιράστηκαν το κοινό τους ενδιαφέρον για τα Lego®.

Ο Dr. Legoff  έφτιαξε μια ομάδα λοιπόν, με τα δύο παιδιά, ώστε να συναντιούνται και να παίζουν μαζί. Αυτό επέτρεψε στον θεραπευτή να δουλέψει στην βελτίωση των κοινωνικών τους δεξιοτήτων. Τα αγόρια απολάμβαναν να συνεργάζονται, να μοιράζονται, να εναλλάσσουν σειρά, να επιλύουν διαφωνίες, όσο έπαιζαν με τα Lego®. Έτσι και άλλα παιδιά που παρακολουθούσε ο Dr. Legoff, εκδήλωσαν ενδιαφέρον ώστε να ενταχθούν στην ομάδα Lego® και σύντομα η ομάδα μεγάλωσε.

Αξιολογώντας τις ομάδες θεραπείας με βάση Lego® φάνηκε ότι τα παιδιά που λάμβαναν μέρος στις εβδομαδιαίες συναντήσεις, βελτίωσαν σημαντικά και διαχρονικά τις κοινωνικές τους δεξιότητες και μείωσαν τις επαναλαμβανόμενες στερεοτυπικές τους συμπεριφορές. Έρευνες που έχουν συγκρίνει αυτή τη μέθοδο παρέμβασης με άλλες, κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι τα παιδιά που έλαβαν θεραπεία με βάση τα Lego®, επέδειξαν σημαντικά μεγαλύτερη βελτίωση σε σχέση με άλλες μεθόδους παρέμβασης σε ομάδα.

Η δομή των συνεδριών- με τον αρχιτέκτονα, τον προμηθευτή και τον χτίστη- σχεδιάστηκε με τέτοια τρόπο ώστε να ωθήσει παιδιά με κοινωνικές δυσκολίες να συνεργαστούν και να χρησιμοποιήσουν τον εκφραστικό τους λόγο ώστε να γίνουν κατανοητοί από τους άλλους.

Η θεραπεία με βάση τα Lego® δεν αποτελεί, όπως τονίζει η Dr Gomez de la Cuesta, την θεραπεία του αυτισμού, αλλά έρευνες έχουν δείξει ενθαρρυντικά αποτελέσματα.

Οι ομάδες θεραπείας με βάση τα Lego® είναι πολύ δελεαστικές στα παιδιά. Επίσης δεν υπάρχει στοχοποίηση ενός παιδιού με το πηγαίνει σε μια τέτοια ομάδα. Συχνά τα παιδιά που βρίσκονται στο φάσμα του αυτισμού, δεν δείχνουν έντονο ενδιαφέρον να «μάθουν» κοινωνικές δεξιότητες, αλλά χρησιμοποιώντας τα Lego® μπορούμε να τα κάνουμε να επικοινωνήσουν με διασκεδαστικό και νατουραλιστικό τρόπο.

Dr Gomez de la Cuesta | Bricks for Autism UK

Στη διάρκεια της θεραπευτικής διαδικασίας στην ομάδα, αναδεικνύονται κοινωνικές δυσκολίες.  Απαιτεί λεπτούς χειρισμούς από πλευράς του θεραπευτή, να βοηθήσει τα παιδιά να αντιμετωπίσουν αυτές τις δυσκολίες. Είναι σημαντικό να αποκτήσουν τις δεξιότητες αλλά με έναν φυσικό και όχι δασκαλίστικο τρόπο.

Μέχρι στιγμής, ερευνητικές εργασίες σχετικά με τις ομάδες Lego®, έχουν επικεντρωθεί σε παιδιά στο φάσμα του Αυτισμού. Παρόλα αυτά οι εισηγήτρια της μεθόδου στην Μεγάλη Βρετανία, Dr Gomez de la Cuesta, πιστεύει ότι η θεραπευτική αυτή τεχνική μπορεί να εφαρμοστεί σε μεγαλύτερη γκάμα δυσκολιών, συμπεριλαμβανομένων των κοινωνικών και συναισθηματικών δυσκολιών, και των δυσκολιών μάθησης και συγκέντρωσης προσοχής.

Στην Μεγάλη Βρετανία, και πιο συγκεκριμένα στο Harston and Newton Primary school, δημιουργήθηκαν ομάδες Lego® με ανάμεικτο πληθυσμό (παιδιά με διαταραχή αυτιστικού φάσματος, παιδιά με κοινωνικές δυσκολίες, και κάποια παιδιά επιλέχθηκαν με σκοπό τη βελτίωση της αυτοεκτίμησης τους αλλά και τη διατήρηση της ισορροπίας εντός της ομάδας). Οι ερευνητές βρήκαν ότι,  τα παιδιά απολάμβανα τις ομάδες και ήθελαν να συμμετάσχουν σε αυτές, αν και  κάποια βρήκαν τις δυναμικές που αναπτύχθηκαν δύσκολες στη διαχείριση και επίσης, θύμωναν με άλλα μέλη της ομάδας, που δεν είχαν τόσο καλή επίδοση στην κατασκευή Lego®.

Η διευθύντρια του συγκεκριμένου σχολείου, είναι ικανοποιημένη με την επιτυχία των ομάδων. Στην προσπάθεια τους να  υποστηρίξουν τα παιδιά που χρειάζονται βοήθεια  στον κοινωνικό τομέα, συμπεριλαμβανομένων όσων βρίσκονται στο αυτιστικό φάσμα, οι ομάδες αυτές ενίσχυσαν σημαντικά την προσπάθεια τους. Έχουν διαπιστώσει ότι τα παιδιά που έχουν λάβει μέρος στις ομάδες, γενικεύουν τις δεξιότητες που έχουν μάθει και σε άλλα πλαίσια.

Τα ίδια τα παιδιά, από μεικτές ομάδες Lego®, αναφέρουν ότι μέσω των ομάδων έμαθαν να μοιράζονται, να επικοινωνούν και να ακούνε. Επίσης,  τους βοήθησε στην δημιουργία νέων φίλων και στην καλλιέργεια της ικανότητας να σχετίζονται μεταξύ τους.

Θεραπευτές που εφαρμόζουν την μέθοδο αναφέρουν ότι είναι πιο πιθανό τα παιδιά να εφαρμόσουν τις δεξιότητες που έχουν μάθει στην ομάδα Lego® σε άλλα πλαίσια, ενώ τεχνικές που διδάσκονται σε ομάδες κοινωνικών δεξιοτήτων γενικεύονται πιο δύσκολά. Συχνά τα παιδιά διδάσκονται να διατηρούν βλεμματική επαφή, αλλά δύσκολα το γενικεύον. Αντιθέτως βλέπουμε στις ομάδες Lego® να επιδεικνύουν τη συμπεριφορά αλλά και να την εφαρμόζουν και σε άλλα πλαίσια.

Οι διαφωνίες και η ενόχληση που προκύπτει μεταξύ των μελών αποτελεί πρόσφορα έδαφος παρέμβασης. Το συνεργατικό παιχνίδι είναι βασικό στη θεραπεία με Lego®, καθώς μέσω αυτού διδάσκεται η κοινωνική αλληλεπίδραση, διευκολύνεται και εξασκείται. Το να ξεπερνιούνται  οι διαφωνίες εντός της συνεδρίας διευκολύνει την εκμάθηση κοινωνικών δεξιοτήτων. Βέβαια, αυτό δεν γίνεται αντιληπτό στα παιδιά σαν μάθημα, αφού «απλά» φτιάχνουν πράγματα με Lego®.

Μετάφραση του αρχικού υλικού από την Παναγιώτα Μακρή Ψυχολόγο, MSc in Child Development για το Εργαστήρι Ψυχοκινητικής.