Ο Casey Halper, ένας εργοθεραπευτής που δουλεύει στο σχολείο μας, πρόσφατα παρέδωσε ένα σεμινάριο για γονείς, για να μας διδάξει σχετικά με την αισθητηριακή ισορροπία και τις δραστηριότητες για ένα πλήρες αισθητηριακό πρόγραμμα για κάθε μέρα. Σε πολλά παιδιά, πλέον, γίνονται διαγνώσεις για ζητήματα αισθητηριακής ολοκλήρωσης, αλλά όσο περισσότερο μαθαίνω σχετικά με αυτό, τόσο περισσότερο πιστεύω πως τα αισθητηριακά προβλήματα είναι κάτι το οποίο αντιμετωπίζουμε όλοι και όλοι μας μπορούμε να επωφεληθούμε από τη διερεύνησή τους. Για παράδειγμα, τώρα αντιλαμβάνομαι ότι ο «μηχανισμός» μου έχει την τάση να τρέχει πολύ αργά και χρειάζεται να δουλέψω περισσότερο στο να ενεργοποιώ τον εαυτό μου στη διάρκεια της ημέρας. Στην πραγματικότητα, έχω γίνει πιο ευαίσθητη στο να τρέχω αργά και έχω ενσωματώσει κάποιες από τις παρακάτω δραστηριότητες, ώστε να βοηθήσω την ενέργειά μου να παραμείνει υψηλή.

Όλο αυτό, το βρίσκω πραγματικά ενδιαφέρον, διότι ποτέ δεν σκέφτηκα στ’ αλήθεια να προσπαθήσω να διαχειριστώ το επίπεδο της ενέργειάς μου κατ’ αυτόν τον τρόπο, και ειδικά για τα παιδιά, μπορεί να είναι ανεκτίμητο, καθώς κάθε παιδί μπορεί να είναι σε υπερένταση ή να έχει πρόβλημα κινητοποίησης. Νόμιζα πως θα ήταν ωραίο να φτιάξω ένα κατάλογο με αισθητηριακές δραστηριότητες. Ενώ οι δραστηριότητες αυτές όλες περιλαμβάνουν την αισθητηριακή διέγερση, πιστεύω πως είναι πολύ καλές γενικές δραστηριότητες για κάθε παιδί και μία πολύ καλή λίστα για να καταφύγετε όταν έχετε ‘κολλήσει’ στο σπίτι και χρειάζεστε ιδέες για το πώς να περάσετε την ώρα σας ή όταν χρειάζεστε μία χαλαρωτική ή αναζωογονητική δραστηριότητα, όταν το παιδί σας έχει κακή διάθεση. Αυτές οι αισθητηριακές δραστηριότητες είναι πολύ καλές για κάθε παιδί από τα νήπια και ύστερα, ενώ κάποιες είναι καλές ακόμη και για βρέφη.

Οι αισθητηριακές δραστηριότητες κατανέμονται σε διάφορες κατηγορίες. Πιθανά, η πιο χρήσιμη για την αυτό-ρύθμιση είναι η κατηγορία των ιδιοδεκτικών ερεθισμάτων. Αυτό είναι μία ωραία λέξη για τη ‘βαριά δουλειά’ που κάνουν οι αρθρώσεις. Οι δραστηριότητες αυτές σας κάνουν να αισθάνεστε γειωμένοι και μπορούν να είναι ηρεμιστικές για ένα υπερδραστήριο παιδί ή αναζωογονητικές για ένα υποδιεγερμένο παιδί. Αυτή η πρώτη δέσμη δραστηριοτήτων δημιουργούν ιδιοδεκτικά ερεθίσματα:

1. Να πηδάει (σε ένα μικρό τραμπολίνο, από μία καρέκλα στον καναπέ, πάνω στο κρεβάτι κτλ.).

2. Περπάτημα σαν καροτσάκι (στηρίζετε τα κάτω άκρα του παιδιού και εκείνος/η περπατάει με τα χέρια).

3. Donkey Kicks.

4. Ραχιαίοι.

5. Περπάτημα αρκούδας.

6. Περπάτημα καβουριού.

7. Βατραχάκια.

8. Παιχνίδι ενώ το βρέφος βρίσκεται σε πρηνή θέση στο πάτωμα ή στο κρεβάτι  (tummy time).

9. Τα νήπια μπορούν να σπρώχνουν μόνα τους το καρότσι τους, το καρότσι με τη μπουγάδα ή τα ψώνια.

10. Βάλτε το νήπιό σας ή το παιδί σας να μεταφέρει τσάντα πλάτης γεμάτη με τα παιχνίδια του και τα βιβλία του.

11. Να σπάσει παγάκια σε μία πλαστική τσάντα (ύστερα χρησιμοποιήστε τα για λεμονάδα!).

12. Μαξιλαροπόλεμος.

13. Να πιάνει λούτρινα ζωάκια.

14. Μονόζυγο.

15. Να χοροπηδάει σε φουσκωτή μπάλα.

16. Διελκυστίνδα.

17. Κουτσό.

18. Πάλη.

19. Αγώνας γαργαλητού.

20. Να παίζει κρουστά.

21. Να κάνει θόρυβο με κατσαρόλες και τηγάνια.

22. Να κάνει παρέλαση και βήμα.

22. Swiffering.

23. Σκούπισμα.

24. Τρίψιμο με σφουγγάρι.

25. Ξεσκόνισμα.

26. Να αδειάζει το πλυντήριο και το στεγνωτήριο.

27. Να βγάζει έξω τα σκουπίδια.

28. Να πιάνει νερόμπομπες.

29. Να πιάνει σακουλάκια που του πετάτε.

30. Push-o-war (να βάζετε τις παλάμες ο ένας απέναντι στον άλλον και να πιέζετε όσο πιο δυνατά μπορείτε).

31. Πατημασιές ζώων (Το παιδί ξαπλώνει και επιλέγει ένα ζώο και χρησιμοποιώντας τα δάχτυλα ή τα χέρια σας προσπαθήστε να το κάνετε να νιώσει σαν αν περπατάει το ζώο αυτό στην πλάτη ή στα άκρα του.

Τα ερεθίσματα του αιθουσαίου (κούνια και στριφογύρισμα) είναι έντονα και διαρκή αισθητηριακά ερεθίσματα. Θα πρέπει να παρέχονται σε δόσεις και οι γονείς θα πρέπει να είναι προσεκτικοί και να είναι ευαίσθητοι στο πώς το παιδί τους αντιδρά και να το βοηθούν να μάθει να διαχειρίζεται αυτού του τύπου τα ερεθίσματα για να τα εξισορροπούν.

33. Κούνια: Δοκιμάστε διάφορους τύπους κούνιας για να δείτε πώς είναι (λάστιχο, σχοινί, με την κοιλιά κ.τ.λ.).

34. Στριφογύρισμα.

35. Τρέξιμο σε κύκλους.

36. Να κρέμεται ανάποδα.

37. Κουνήστε το παιδί σας γύρω γύρω από τα χέρια ή τα πόδια.

38. Τραβήξτε τα πάνω σε ένα σεντόνι ή σε κουβέρτα.

39. Λίκνισμα σε κουνιστή καρέκλα.

Απτικό ερέθισμα. Πολλά παιδιά είναι υπερβολικά ευαίσθητα στα απτικά ερεθίσματα. Ετικέτες, κουμπιά παντελονιού, το να βρέχονται, ή ακόμη και η αίσθηση του φαγητού μέσα στο στόμα, μπορούν να τρελάνουν κάποια παιδιά. Κάνοντας τις δραστηριότητες αυτές, τα παιδιά  μπορούν να βοηθηθούν ώστε να συνηθίσουν τη απτική διέγερση σταδιακά και να διασκεδάσουν. 

40. Παίξτε με το παιδί σάντουιτς, πιέζοντας πάνω του δύο μαξιλάρια ή μαξιλάρια καναπέ.

41. Κάντε το παιδί σουβλάκι, με το να το κυλήσετε σφιχτά σε μία κουβέρτα.

42. Παίξτε ότι ανοίγετε τη ζύμη για μπισκότα, με το να κυλάτε μία μπάλα σταθερά πάνω στην πλάτη και στα άκρα του.

43. Φτιάξτε το δικό σας χώρο με άμμο, με ένα μπολ γεμάτο από ξηρά φασόλια ή με φιστίκια από φελιζόλ.

44. Ρίξτε αλάτι σε ένα φύλλο για μπισκότα και ζωγραφίστε με τα δάχτυλά σας.

45. Απλώστε τα φασόλια σε ένα ταψί ή τηγάνι και κάντε ένα εργοτάξιο για τα φορτηγά. Θάψτε μικρά παιχνίδια μέσα σε ρύζι και βάλτε το να κάνει αρχαιολογική ανασκαφή.

46. Κάντε έναν περίπατο υφών (αφήστε το παιδί ξυπόλυτο να πατήσει σε χορτάρι, χώμα, άμμο, γκαζόν, μοκέτα κ.α.).

47. Παίξτε κυνήγι θησαυρού για την υφή στο σπίτι.

Μέσα στο μπάνιο: Κάποια αισθητηριακά αμυντικά παιδιά μισούν το να βρέχονται αλλά οι δραστηριότητες αυτές κάνουν το μπάνιο πιο ευχάριστο για όλα τα παιδιά.

48. Προσθέστε χρώμα στο νερό (χρώμα ζαχαροπλαστικής).

49. Κάδοι, κούπες, σουρωτήρια, ποτιστήρια, χωνιά.

50. Παίξτε με τον αφρό ξυρίσματος.

51. Σαπούνια με κηρομπογιές ή χρώματα μπάνιου.

52. Τρίψτε τον/την με διαφορετικές υφές ενώ κάνει μπάνιο, με μία λεία ή με κόμπους πετσέτα, με ένα σφουγγάρι, με μία βούρτσα για νύχια.

53. Βάλτε κρέμα ξυρίσματος πάνω σε ένα τραπεζάκι και ζουλήξτε την τριγύρω.

54, Αναμείξτε τη ζύμη ή το αλεύρι για κέικ με τα χέρια.

55. Παίξτε με τη ζύμη

56. Φτιάξτε ένα βιβλίο αφής με διαφορετικές υφές από το σπίτι σας

57. Βάλτε αντικείμενα σε χάρτινες σακούλες και αφήστε τα παιδιά να μαντέψουν τι είναι.

58. Παίξτε με μπογιές προσώπου.

59. Να φυτέψετε φυτά.

60. Να χρησιμοποιείτε ηλεκτρονική οδοντόβουρτσα.

61. Ανοίξτε κουτάκια σόδας.

62. Δοκιμάστε λεμόνια.

Κάποια παιδιά χρειάζονται παραπάνω στοματικές κινητικές δραστηριότητες, οι οποίες τείνουν να είναι ηρεμιστικές για όλους. 

63. Να σπάσει τον πάγο.

64. Χρησιμοποιείστε ειδικά αντικείμενα μάσησης (λάστιχα για το στόμα, κ.α.).

65. Φτιάξτε smoothies και πιείτε τα με καλαμάκι.

66. Κάντε εξάσκηση στο μάσημα τσίχλας και στις τσίχλες.

67. Χρησιμοποιήστε περίεργα καλαμάκια.

Η αναπνοή είναι ιδιαίτερα σημαντική για τα παιδιά με χαμηλό μυϊκό τόνο, αλλά όλοι μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε την εξάσκηση των πνευμόνων μας και να επωφεληθούμε από τις θεραπευτικές επιδράσεις της βαθειάς αναπνοής

68. Να φυσήξετε με σφυρίχτρες.

69. Φτιάξτε και φυσήξτε χάρτινους ανεμόμυλους.

70. Φυσήξτε φύλλα απ’ τα χέρια σας.

71. Παίξτε ποδόσφαιρο με μάλλινη μπάλα, όπου σκοράρει όποιος μπορεί να την κλωτσήσει πιο μακριά από τον άλλον.

72. Κάντε αγώνα με τη μάλλινη μπάλα.

73. Κάντε βουνά από μπουρμπουλήθρες με το καλαμάκι σε ένα μπολ με νερό με σαπούνι.

74. Φυσήξτε απαλά ο ένας στο πρόσωπο του άλλου (δείτε ποιος μπορεί να φυσήξει περισσότερο).

Οπτικές, οσφρητικές και ακουστικές διεγερτικές δραστηριότητες:

75. Καθίστε ήσυχα και ακούστε τη φύση. (Μπορείτε ακόμη να χρησιμοποιήσετε ηχογραφήσεις με ήχους της φύσης).

76. Παίξτε ένα ακουστικό παιχνίδι. Καθίστε πολύ ήσυχα και προσπαθήστε να μαντέψετε τους ήχους που ακούτε.

77. Αφήστε τον/την να παίξει με τη ρύθμιση του ήχου στο στερεοφωνικό, για να πειραματιστεί με το δυνατό και χαμηλό ήχο.

78. Παίξτε με τη φωτιά του κεριού.

79. Κλείστε τα φώτα και παίξτε με το φακό.

80. Κουκλοθέατρο.

81. Φτιάξτε ένα φρούριο ή μία σκηνή.

82. Κρυφτείτε κάτω από μία κουβέρτα και διαβάστε με φακό.

83. Παίξτε με ένα μπαλόνι.

84. Ακολουθήστε λαβυρίνθους ή τελίτσες.

85. Εξερευνήστε το σώμα με τα χέρια σας.

86. Φορέστε γυαλιά ηλίου.

87. Εξερευνήστε πως αντιδράει το παιδί σας σε διαφορετικές μυρωδιές. Εάν δείτε ότι κάποιες είναι χαλαρωτικές ή διεγερτικές, πάρτε λοσιόν, σαπούνια ή κεριά για να σας βοηθήσουν να ρυθμίσετε τη διάθεση.

88. Δέστε του/της τα μάτια και βάλτε τον/την να μαντέψει τις διαφορετικές μυρωδιές (βανίλια, φράουλα, μήλα, κ.τ.λ.).

89. Προσπαθήστε να δώσετε στο παιδί μία καραμέλα ή τσίχλα με έντονη γεύση πριν προσπαθήσετε να δοκιμάσετε ένα νέο φαγητό στο γεύμα.

90. Δοκιμάστε τροφές που απαιτούν πολύ μάσημα (μαστίχα, παστέλι, κ.α.).

91. Γαργαλήστε με τα δάχτυλα (τοποθετήστε απαλά τα δάχτυλα πάνω στο δέρμα).

92. Βάλτε μία λοσιόν.

93. Χαϊδέψτε τη γάτα.

94. Φιλιά πεταλούδας (φιλιά με τις βλεφαρίδες).

95. Κάντε ο ένας στον άλλο μασάζ.

96. Κάντε γκριμάτσες.

97. Κάντε εξάσκηση στο φύσημα κεριών για γενέθλια σε τούρτες από πλαστελίνη.

98. Βάλτε σβώλους από διαφορετικές μπογιές σε μία σακούλα και ζουλήξτε τη για να ανακατευτούν τα χρώματα.

99. Δημιουργήστε μία αισθητηριακή γωνιά (ένα πουφ ή ένα σωρό από μαξιλάρια με χαμηλό φωτισμό, χαλαρωτικά πράγματα όπως βιβλία και λούτρινα ζωάκια, μουσική με ακουστικά και ένα σνακ).

 

Οι περισσότερες από τις δραστηριότητες αυτές προέκυψαν από το βιβλίο Μεγαλώνοντας ένα αισθητηριακά έξυπνο παιδί: To πλήρες εγχειρίδιο για να βοηθήσετε το παιδί σας με τα ζητήματα αισθητηριακής ολοκλήρωσης από τους Lindsey Biel και Nancy Penske. Αυτό είναι το καλύτερο βιβλίο που βρήκα σε σχέση με πρακτικές συμβουλές για γονείς για τα αισθητηριακά προβλήματα και πιστεύω ότι είναι ένα πραγματικά πολύτιμο βιβλίο για ΟΠΟΙΟΝΔΉΠΟΤΕ γονιό.

Τα περισσότερα παιδιά που γνωρίζω, έχουν την τάση να έχουν τουλάχιστον μία κατάσταση που να τα κάνει να πανικοβάλλονται. Πρόσθετα με τους τόνους συμβουλών για την αντιμετώπιση των αισθητηριακών ζητημάτων, το Μεγαλώνοντας ένα αισθητηριακά έξυπνο παιδί έχει πολύ καλά tips και συμβουλές για το πώς να είστε ευαίσθητοι και να βοηθήσετε τα παιδιά να διαπραγματευτούν ποιο είναι το σημείο που τα δυσκολεύει, είτε είναι η ώρα του μπάνιου, το χτένισμα των μαλλιών, το να ντύνονται, ο δυνατός θόρυβος, καθώς και το να κοιμούνται καλά. Είναι ένα βιβλίο που αξίζει να υπάρχει σε κάθε ράφι.

Μετάφραση του αρχικού υλικού από την  Σταυρούλα Δρογκάρη, Παιδιατρική Εργοθεραπεύτρια.